Z pasji zrodziło się już wiele nowatorskich pomysłów, które wpłynęły na poprawę jakości życia naszego społeczeństwa. A co się stanie, jeśli połączymy pasję do nauki z kobietą niebojącą się nowych wyzwań? Dr hab. inż. Alicją Kazek-Kęsik, Prof. PŚ, laureatką konkursu Lider XI, której odważne pomysły i ogromna wiedza otwierają nowy rozdział w dziedzinie implantologii skierowanej do zwierząt, rozmawia Anita Chudyga.
Anita Chudyga, R&D Impact: Celem programu Lider jest poszerzenie kompetencji i uwypuklenie działań młodych naukowców. Jak ważna jest dla Pani praca przy projektach badawczych?
Prof. Alicja Kazek-Kęsik: Na ogół praca przy projektach pozwala mi realizować zaplanowane badania. Dzięki nim mogę weryfikować ich założenia, a także zdobywać cenne umiejętności i doświadczenie. W zakresie zarówno współpracy z zespołem, jak i pod kątem zarządzania zespołem. A mówiąc ogólnie, możliwość realizacji projektu przede wszystkim przez młodych naukowców daje im bardzo dobry start swojej kariery naukowej. Lider w zasadzie jest moim czwartym projektem, który realizuję jako kierownik zespołu badawczego. Dzięki realizacji poprzednich projektów, takich jak Preludium czy Sonata, które były finansowane przez Narodowe Centrum Nauki, zdobyłam wiedzę w zakresie badań podstawowych. Otworzyło mi to drogę do zaproponowanie badań rozwojowych, właśnie we wniosku składanym do Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Także udział w projektach badawczych, nie tylko jako kierownik, ale także jako wykonawca jest bardzo ważny.
Jako laureatka edycji XI realizuje Pani projekt pt. „Technologia wytwarzania warstw hybrydowych na implantach tytanowych dedykowanych zwierzętom”. Jakie są jego główne założenia?
Głównym założeniem projektu finansowanego przez NCBR jest opracowanie wytwarzania warstw na powierzchni implantów tytanowych dedykowanych właśnie wspomnianym zwierzętom. Powierzchnia tych implantów ma sprzyjać połączeniu implantu z tkanką kostną oraz zapewnić właściwości bakteriostatyczne. Zależy nam, aby z tej powierzchni uwalniał się antybiotyk w krótkim czasie i w minimalnej ilości. Dążymy także do tego, aby ochronić te miejsca przed osadzaniem się bakterii. Jednocześnie powierzchnia wytworzonych przez mój zespół powłok posiada taką morfologię, która jest korzystna do zrostu tkanki kostnej. Dzięki temu rozwiązaniu czas rekonwalescencji zwierzęcia jest krótszy, a to oczywiście korzystnie wpływa na jego zdrowie, jak również na mniejszy stres. Ogranicza ono także naszym pacjentom podawanie doustnych farmaceutyków, a także tych w formie zastrzyków. Użycie naszego produktu pozwoli chociaż trochę ograniczyć ich zastosowanie, więc jest szansa na to, że przyczynimy się do opóźnienia rozwoju możliwej odporności na leki. Zauważyłam, że w ostatnim czasie świadomość ludzi znacząco rośnie w tym kontekście. Jest to bardzo ważnym aspektem, ponieważ zwierzęta także jak ludzie, są pacjentami, którym podajemy antybiotyki.
Czy pomysł narodził się z zauważonych potrzeb w tej dziedzinie?
Zdecydowanie. Jest to związanie z rozwijającym się rynkiem implantów dla zwierząt. W Polsce są one dostępne, pochodzą od różnych producentów, a ich oferta jest naprawdę bardzo szeroka. Jednak mając na uwadze fakt, że zwierzęta są bardzo wymagające i niezwykle ciężko ograniczyć ich ruchliwość po wszczepieniu implantu do kości, krótszy czas rekonwalescencji jest jak najbardziej pożądany. A do osiągnięcia tego celu dążymy.
Co przyniesie opracowane rozwiązanie?
Przede wszystkim opracujemy technologię, która pozwoli otrzymać funkcjonalną warstwę na różnym kształcie implantów. Nie tylko dla jednego konkretnego rodzaju materiału, ale także na przykład na implantach dentystycznych, klinach kostnych czy wybranych fragmentach płytek kostnych. Będziemy mogli je zastosować do całego implantu lub do jego wybranej części. Naszym celem jest możliwość zastosowania tego rozwiązania do jak największej grupy implantów.
Czy to przełom w dziedzinie implantologii w naszym kraju? Pomysł z pewnością zasługuje na miano innowacyjnego.
W naszym kraju dostępne są pojedyncze rozwiązania w zakresie zastosowania implantów tytanowych z powłokami ceramicznymi, głównie zawierającymi wapń i fosfor na powierzchni. Rozwój jest widoczny głównie w odniesieniu do implantów dentystycznych albo elementów endoprotez. Nie ma natomiast rozwiązań w zakresie powierzchni bakteriostatycznych. Więc to, co proponuje nasz zespół, można nazwać rozwiązaniem innowacyjnym.
Kobiety nauki nie od dziś zmieniają świat. Skąd wybór takiej ścieżki życiowej? Zdecydowanie wymaga ona wielkiej odwagi i determinacji.
Przede wszystkim wynika to z pasji do prowadzenia badań. Niezwykle trudno jest mi wskazać jeden czynnik, który wpłynął na podjęcie pracy w Politechnice Śląskiej. Podczas studiów magisterskich brałam udział w wymianie akademickiej i studiowałam w Danii. Po powrocie otrzymałam propozycję kontynuowania nauki na studiach doktoranckich. W tym czasie także podjęłam temat otrzymywania bioaktywnych warstw na implantach tytanowych we współpracy z prof. Wojciechem Simką, który wówczas był moim promotorem pomocniczym doktoratu. W trakcie studiów doktoranckich współpracowałam z zespołami badawczymi w kraju, jak i za granicą. To pozwoliło mi rozwijać badania i zostać częścią społeczności akademickiej.
Zdradzi nam Pani swoje plany na przyszłość?
Zależy mi na dokończeniu realizacji wspomnianego projektu i wdrożeniu gotowego rozwiązania. Zostało ono zgłoszone do Europejskiego Urzędu Patentowego, posiadamy już przyznane krajowe patenty. Dążymy jako zespół także do tego, aby dostosować tę technologię do konkretnych implantów. Staramy się również pozyskać partnera, aby było możliwe wdrożenie go w przemyśle. Natomiast w mojej głowie pojawiają się już kolejne pomysły w zakresie badań podstawowych i rozwojowych, więc bez wątpienia podejmę pracę nad kolejnymi projektami. Chciałabym realizować je w konsorcjum z zagranicznymi ośrodkami badawczymi.
Życzę kolejnych sukcesów i dziękuję za rozmowę.
„Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu LIDER XI pt.: „Technologia wytwarzania warstw hybrydowych na implantach tytanowych dedykowanych zwierzętom”, numer projektu LIDER/12/0048/L-11/19/NCBR/2020.
